Vijdland: het middeleeuwse Dallas aan de Schelde
Joos Vijd kwam uit een familie van turfstekers die opklom tot de adelstand en via indijkingswerken de zee achteruit dreef. Een man die Beveren voor eeuwen hertekende, een internationaal meesterwerk financierde, maar geen erfgenaam had voor zijn indrukwekkende nalatenschap. Dit is het verhaal van de meest invloedrijke Beverenaar uit de middeleeuwen.
De familie Vijd maakte haar fortuin met de exploitatie van turf, in de middeleeuwen een van de belangrijkste energiebronnen. Het brandbare turf werd gewonnen door veen uit te steken en te drogen. De familie Vijd ging daarna nog een stapje verder door de uitgeveende gebieden in te dijken. Zo ontstonden polders waar men aan landbouw kon doen. Op die manier bepaalde het ondernemerschap van de familie Vijd de nijverheid en het landschap in en rond Beveren. Ze doet denken aan de familie Ewing uit de iconische Amerikaanse soapreeks Dallas, die haar fortuin maakte in de olie-industrie.
Een plekje op het Lam Gods
Joos Vijd op het Lam Gods © Art in Flanders
De vader van Joos wist zich op te werken tot vertegenwoordiger van de graaf van Vlaanderen – een hoge functie. Die positie verspeelde hij jammer genoeg nadat hij veroordeeld werd voor fraude. Joos zou zijn hele leven werken om die schande uit te wissen. Hij slaagde er zelfs in een adellijke titel te verwerven, maar zijn huwelijk met Elisabeth Borluut bleef kinderloos. Hij leefde dus met het besef dat de familienaam Vijd met hem zou uitsterven.
Omdat hij zijn aanzienlijke fortuin aan niemand kon nalaten, besteedde Joos het aan grootse bouwwerken in Beveren en projecten in Gent waar hij als getrouwde man woonde. Zo was hij naast zakenman ook kasteelheer van Cortewalle en stichter van een Bevers klooster. De gebroeders Van Eyck schilderden het wereldberoemde Lams Gods in opdracht van Joos en zijn Gentse echtgenote Elisabeth Borluut. Je vindt hen er zelfs op terug, biddend op de zijpanelen. Joos staat afgebeeld als een vrome schenker met een buidel vol geld. Of hoe sponsoring werd afgebeeld in de middeleeuwen.
De geschiedenis herleeft
De Tuin van Vijd in Hof ter Saksen © Toerisme Beveren
Dit jaar zet de gemeente Beveren haar illustere middeleeuwer in de kijker met Vijdland. Blikvanger van het erfgoedproject zijn de multimediale wandel- en fietsroutes langs indrukwekkende kastelen en parken, een wereldhaven en uitgestrekte polders.
“De Vijdland-routes loodsen je langs locaties waar de impact van Joos en de familie Vijd nog altijd zichtbaar is”, vertelt Ines De Smet, teamhoofd toerisme bij de gemeente Beveren. “Daar kan je met behulp van de erfgoedapp video- en luisterfragmenten downloaden die het verhaal van Joos Vijd vertellen. In de drie kastelen en parken kan je ook exposities bezoeken, zoals de Tuin van Vijd in Hof ter Saksen. Kruiden en planten die op het Lam Gods afgebeeld staan, vind je daar in het echt, met wat meer uitleg over de symboliek erachter.”
Koekjes, bier en picknicken
Het Vijdkopke © Toerisme Beveren
Ook de Beverse bakkers en brouwers leveren hun bijdrage aan een smakelijk Vijd-jaar. Ze maakten twee soorten koekjes en vijf biertjes op basis van ingrediënten uit de tijd van Vijd. Ines De Smet: “Je kan de Vijd-koekjes en -bieren uitproberen bij vijfentwintig horecazaken in Beveren. Die herken je aan de raamsticker met het Vijdkopke. Of bestel een picknickpakket met allerlei heerlijke Vijd-producten via onze website.”
Praktisch
De wandel- en fietskaart van Vijdland is gratis verkrijgbaar bij de dienst Toerisme van Beveren (Grote Markt 2) en te downloaden op hun website.
De Tuin van Vijd in Hof ter Saksen is elke dag vrij toegankelijk van 10 tot 20 uur.