Ontdek 5 Antwerpse architectuurparels
In Havenland worden natuurliefhebbers en scheepsspotters op hun wenken bediend. Maar ook fijnproevers van de betere architectuur vinden hier hun gading. Antwerpen ligt bezaaid met elegante bouwwerken uit een rijk verleden en hedendaagse karaktergebouwen. Hier vind je alvast vijf architecturale parels die een bezoek waard zijn.
- Het Loodswezen
Het is je vergeven als je bij je eerste zicht op het loodswezengebouw dacht dat de koning van Antwerpen hier woonde. De architecten achter dit imposante bouwwerk haalden hun inspiratie inderdaad bij de renaissancepaleizen van weleer – vandaar de sierlijke toren en dakkappellen. En het had zelfs nog rijkelijker gekund.
Het hele project startte in 1886 met het uitschrijven van een architectuurwedstrijd om het nieuwe gebouw voor het loodswezen (de dienst die schepen veilig door de haven loodst) en aanverwante diensten te ontwerpen. Er was echter zoveel kritiek op de uitslag van de wedstrijd, dat de Maatschappij van Antwerpse Bouwmeesters de opdracht uiteindelijk toewees aan Hendrik Kennis en Ferdinand Truyman, die niet eens hadden deelgenomen. Zij haalden het omdat hun ontwerp een eerder sobere interpretatie was van de Engelse renaissance, in tegenstelling tot de laureaten van de wedstrijd, die zich op riante Italiaanse voorbeelden hadden gebaseerd. Zo kwam men uit op een meer bescheiden budget: 456.990 Belgische frank.
- De Hogere Zeevaartschool
De Belgische Zeevaartvereniging kende wat minder moeilijkheden bij de nationale wedstrijd om een nieuw schoolgebouw te ontwerpen. Vader en zoon Van Kriekinge gingen met de eer lopen en in 1933 was hun modernistische schoolgebouw klaar voor gebruik. Sindsdien werd het gebouw al een paar keer bijgewerkt, maar het typische interbellumkarakter bleef bewaard.
Zoals je van een zeevaartschool zou kunnen verwachten, is het een eerder nuchter ontwerp in de Van de Veldestijl, al zijn er enkele leuke verwijzingen naar de zeevaart in geslopen. Zo geven de nadrukkelijke horizontale lijnen de indruk van een boot op het water. De vorm van het dakterras is dan ook ontleend aan de commandobrug van een groot schip. Dit jaar zijn er werken gestart voor een grondige restauratie en uitbreiding.
- Het Redershuis
Als nuchter en sober niet zo je ding zijn, loop dan eens binnen in het Redershuis. Het werd in 1896 gebouwd naar een ontwerp van Jos Hertogs, een van Antwerpens meest succesvolle architecten. Vooral het interieur van het Redershuis is verbluffend luxueus en vormt een soort van reis rond de wereld, maar dan binnenskamers. Het salon is geïnspireerd op Japanse en Chinese kunst en naast de eetzaal is er een oriëntaals hoekje. Achteraan het gebouw vind je een rotonde met een imposante mozaïek die de heerschappij van Venetië over de wateren afbeeldt. Daarmee verwijst het interieur meteen ook naar de opdrachtgever, die schepen van Koophandel en Haven was.
Het Redershuis huisvestte een tijdlang het tweesterrenrestaurant La Rade, maar vandaag biedt het onderdak aan het Eugeen Van Mieghem Museum. Elke maandag- en zondagnamiddag kan je het museum bezoeken. Als je het volledige interieur wil bezichtigen, moet je wel een gids boeken.
- Het Havenhuis
Kan je niet kiezen tussen klassiek en modern? Dat lost het Havenhuis wel voor je op. Al van ver is het diamanten schip van architecte Zaha Hadid een blikvanger. Al die driehoekige facetten zijn niet alleen een verwijzing naar de diamantindustrie. Omdat elk vlak een beetje gedraaid staat ten opzichte van zijn buren, wordt het licht telkens op een andere manier gereflecteerd. Net zoals op het kabbelende water van de Schelde.
Die futuristische bovenbouw contrasteert natuurlijk stevig met de vroegere brandweerkazerne waar ze bovenuit torent, en dat is opzettelijk. Zo vormt het geheel een metafoor voor de Antwerpse haven: een rijk verleden en de blik op de toekomst. De vroegere brandweerkazerne past trouwens als gegoten bij de geschiedenis van de haven. Het gebouw werd in 1922 gebouwd als replica van het Hansahuis aan het Bonapartedok dat in 1893 afbrandde. En dat brengt ons naadloos bij onze vijfde parel.
- Het MAS
De eerste steen van het iconische Museum aan de Stroom werd in 2006 gelegd, op de plaats waar het oude Hansahuis ooit stond. Ook dit bouwwerk nodigt uit tot mijmeren over metaforen. Zie jij er een stapel reiskoffers in of eerder een moderne versie van de kubusvormige pakhuizen die in de 19de eeuw verrezen langs het Bonapartedok? Als je de betonnen muren van dichtbij bekijkt, zal je er een houtnerf in zien, want het museum is ook wel opgevat als een oude schatkist. De Nederlandse architect Willem Jan Neutelings ziet er zelf dan weer een concertpiano in, wachtend op muzikanten.
Het MAS is doelbewust opgevat als een vrij toegankelijk uitkijkpunt waar iedereen kan genieten van de Antwerpse skyline. Daarom vind je er grote glaspartijen met een opmerkelijk golfpatroon. Dankzij die golven is het glas goed bestand tegen de wind en zijn er minder steunconstructies nodig die het zicht zouden belemmeren. Als je er eens gaat panoramaspotten, kijk dan zeker goed naar de 3185 aluminium handjes die het MAS bij elkaar lijken te houden. Ze zijn natuurlijk een verwijzing naar de legende van Brabo, maar ook naar de crowdfundingactie die in 2006 georganiseerd werd om het MAS te financieren. Er zit ook een klein mysterie achter. Volgens de architect zijn het allemaal afgietsels van de hand van één bepaalde persoon, maar alleen hij weet wie dat was. Kan jij ontdekken wie?